Bắc Trà My (Quảng Nam): Mô hình "Học sinh dạy học sinh"

Tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú Nước Oa (huyện Bắc Trà My), nhiều năm qua, các hoạt động ngoại khóa với nội dung truyền dạy múa, hát dân ca, dân vũ, đánh trống chiêng, tái hiện các nghi thức truyền thống đặc sắc, hội thi ẩm thực dân tộc… được nhà trường tổ chức thường xuyên nhằm giáo dục di sản, bồi đắp niềm tự hào và nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa cho học sinh người DTTS.

Để giúp học sinh tiếp cận kho tàng di sản văn hóa được thuận lợi, dễ dàng, Ban Giám hiệu nhà trường đã mời các nghệ nhân gạo cội người Ca Dong (thuộc dân tộc Xơ Đăng), người Cor ở các xã Trà Bui, Trà Kót trực tiếp về trường dạy múa, hát dân ca, đánh trống chiêng cho các em. Quá trình truyền dạy, được ghi âm, ghi hình các động tác múa, tiết tấu, lời hát, thanh điệu trống chiêng… để lưu dạy về sau và linh hoạt thực hiện mô hình "Học sinh dạy học sinh di sản" để nhân rộng.

Cô giáo Hồ Thị Hiến, Phó Hiệu trưởng Trường PTDTN Nước Oa cho biết, năm học 2023 - 2024, nhà trường có 12 lớp, hơn 400 học sinh và đều được thành lập, duy trì các đội văn nghệ, múa hát dân ca, đánh trống chiêng; đồng thời phát động tập luyện, thi đua giữ gìn bản sắc văn hóa trong toàn trường. Đối với học sinh khối 9 mới được nhà trường tuyển sinh đào tạo vào hằng năm, sẽ được các anh chị khối lớp trên truyền đạt, hướng dẫn lại cách múa, đánh trống chiêng, hát dân ca, nghi thức trong các lễ hội truyền thống các dân tộc thông qua hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt thường nhật sau giờ học ở ký túc xá… Nhà trường có đội văn nghệ hát, múa cồng chiêng chủ lực để phục vụ, tham gia các hoạt động quy mô ngoài nhà trường và hỗ trợ dạy bản sắc văn hóa cho học sinh mới vào nhập học.

Gần đây, tại các lễ hội, hội thi ở địa phương hoặc cấp tỉnh, đoàn diễn viên học sinh Trường PTDTN Nước Oa luôn tham gia với nhiều tiết mục múa, hát dân ca, đánh trống chiêng, trình diễn sắc phục truyền thống của đồng bào các dân tộc, tái hiện các nghi thức truyền thống đặc sắc, ấn tượng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Cor, Xơ Đăng… ở vùng Trà My.

Phú Bình (Thái Nguyên): Mô hình "Dạy tiếng trước - dạy hát sau" 

Để bảo tồn và lưu giữ làn điệu soọng cô của dân tộc Sán Dìu, truyền dạy cho thế hệ trẻ biết yêu, trân trọng và lưu truyền bản sắc văn hóa của dân tộc mình, Trường THCS Bàn Đạt (huyện Phú Bình, Thái Nguyên) đã triển khai Mô hình "Dạy tiếng trước - dạy hát sau" cho học sinh dân tộc Sán Dìu. Sau khi học sinh biết tiếng Sán Dìu thì nhà trường tiếp tục truyền dạy học sinh hát soọng cô cho các em.

Cô Mã Thị Hằng, giáo viên Trường THCS Bàn Đạt được giao đảm nhận việc dạy tiếng Sán Dìu và hát coọng cô cho học sinh trong trường, cho biết: Từ tháng 4/2022, Nhà trường đã thành lập CLB nói tiếng Sán Dìu, bước đầu có 25 học sinh tham gia, gồm cả học sinh là người dân tộc Sán Dìu và dân tộc Kinh. CLB sinh hoạt 2 lần/tháng, bằng cả hình thức trực tiếp và gián tiếp tùy theo tình hình thực tế và có sự giám sát của giáo viên. Khi sinh hoạt, học sinh trong CLB sẽ dạy nhau theo hình thức: Bạn biết nhiều dạy bạn biết ít. Đến nay, CLB đã thu hút 53 học sinh của trường tham gia.

Sau khi các em học sinh đã nói được tiếng dân tộc thành thạo, tháng 9/2022, Trường THCS Bàn Đạt thành lập CLB hát soọng cô, với 8 thành viên ban đầu. Thời gian đầu, hàng tuần, Nhà trường tổ chức cho thành viên đến nhà các nghệ nhân trong xã để học hát soọng cô. Bà Đặng Thị Năm, nghệ nhân hát Soọng Cô ở xóm Đồng Quan, xã Bàn Đạt được nhà trường mời đến truyền dạy hát. Bà Năm cho biết: Trong các buổi sinh hoạt này chúng tôi cho các cháu học nghe các làn điệu soọng cô; giúp các cháu tìm hiểu về ý nghĩa của những lời ca, câu hát, được luyện tập cách hát; bước đầu học những từ đơn giản và nâng dần độ khó; sau đó là giúp các cháu tự tin biểu diễn làn điệu soọng cô.

Để phục vụ cho việc tìm hiểu, học hát soọng cô của học sinh, hiện CLB Nhà trường đã sưu tầm được 15 bài hát (12 bài lời cổ, 3 bài lời mới), ghi âm, ghi 10 file các bài hát do các nghệ nhân trong xã trình diễn. Các tài liệu sưu tầm được, Nhà trường đã lưu giữ trong thư viện trường và đẩy lên trang fanpage của trường, của Liên đội.

Bà Trương Thị Hải Nguyên, Hiệu trưởng Trường THCS Bàn Đạt chia sẻ: Những kết quả bước đầu trong việc giữ gìn, bảo tồn làn điệu Soọng Cô của nhà trường là những định hướng cơ bản, nền móng để nhà trường tiếp tục duy trì và nhân rộng hoạt động của các CLB nói tiếng dân tộc Sán Dìu và hát soọng cô. Thời gian tới Nhà trường sẽ tổ chức cho học sinh biểu diễn soọng cô trong các hoạt động ngoại khóa của trường, đặc biệt là trong các tiết học giáo dục địa phương.

Bà Rịa - Vũng Tàu: Dạy dân ca Châu Ro cho học sinh dân tộc

Mới đây, Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu phối hợp với Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh vừa tổ chức khai giảng lớp dân ca Châu Ro năm 2024 cho học sinh DTTS của Trường. Lớp học diễn ra từ ngày 20 đến 30/3, với sự tham gia của 80 em học sinh dân tộc Châu Ro (Chơ Ro). Nội dung chương trình giới thiệu, truyền dạy cho các em học sinh người đồng bào về các bài dân ca, trong cội nguồn âm nhạc dân gian Châu Ro được lưu truyền. Đây là một trong những hoạt động thuộc Đề án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền tốt đẹp của dân tộc Châu Ro.

,.'///