Làm chè từ thuở 15

Sinh ra tại thôn Nậm Hồng, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, một vùng đất nổi tiếng về chè, vì thế chẳng ngạc nhiên khi chàng thanh niên 15 tuổi Triệu A Mềnh ngày nào đã thuần thục cách làm ra những mẻ chè mang hương vị riêng của vùng đất núi đá này.

Theo như lời chia sẻ của A Mềnh, cộng đồng người Dao của anh sống trong sự bao bọc của dãy núi Chiêu Lầu Thi, núi Tây Côn Lĩnh hùng vĩ cắt ngang. Nơi đây, ẩn chứa nhiều câu chuyện ly kỳ, cùng những di sản mà hiếm nơi nào có được. Và, cây chè rừng là một trong những di sản ấy. Chúng sống quần tụ cùng đồng bào dân tộc vùng cao bao đời nay.

Vậy mà, một thời gian, những cây chè lại bị bỏ hoang, quên lãng. Nhưng, đó là câu chuyện buồn của quá khứ. Còn hôm nay, những cây chè rừng đã thực sự trở thành cây sinh kế, cây di sản, bởi tâm huyết của Triệu A Mềnh.

Hành trình tìm lại giá trị của cây chè với A Mềnh không đơn thuần chỉ là thời gian, mà đó còn là tâm huyết, là sứ mệnh tự mang trong mình. Với kinh nghiệm làm chè lâu năm của mình, năm 2009, Triệu A Mềnh bắt đầu con đường hồi sinh chè bằng việc xin vào làm cho Hợp tác xã (HTX) Chè Phìn Hò. Sau một thời gian phấn đấu, anh được bầu giữ chức vụ Giám đốc HTX Chè.

Tại đây, A Mềnh đã từng bước đưa thương hiệu chè Phìn Hò hội nhập với các thành phố lớn trên cả nước. Năm 2014, Triệu A Mềnh khăn gói đi tìm hiểu về cây chè ở những khu vực có núi cao như: Núi Chiêu Lầu Thi, vùng chè dọc dãy Tây Côn Lĩnh…

“Chè ở đây có nhiều điểm khác biệt so với những cây chè trồng ở vùng núi thấp, như: Có búp đỏ hơn, lông nhiều hơn, hương thảo mộc, vị ngọt mát nhẹ… Do sinh sống ở vùng khí hậu, thổ nhưỡng đặc biệt, nên nhiều chất có lợi cho sức khỏe có hàm lượng cực cao”, Triệu A Mềnh cho biết. Với lợi thế đặc trưng đó, A Mềnh tự tin đến từng nhà vận động, khuyến khích người dân tiếp tục chăm sóc chè rừng và hứa hẹn sẽ giúp bà con Nhân dân thu mua với giá cao.

Đưa chè sang trời Tây

Với chất lượng chè đặc trưng, chỉ thời gian ngắn, chè rừng đã được nhiều thị trường lớn như: TP.Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội, Đà Nẵng… ưa chuộng. Thậm chí, sản phẩm chè rừng của anh còn vươn xa ra thế giới, đến các nước như: Đài Loan (Trung Quốc), các nước Liên minh châu Âu (EU)…

Bên cạnh thành quả có từ sự nỗ lực phấn đấu, thì thực tế, A Mềnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, năm 2016 thương lái Trung Quốc ồ ạt truyền tin thu mua chè với giá cao, khiến nhiều hộ dân lên rừng đốn cây chè cổ thụ hái bán, lúc này chè rừng đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Trước thực trạng xót xa đó, Triệu A Mềnh lại đến từng nhà vận động để người dân không phá chè, giải thích về tính kinh tế lâu dài của cây chè.

Năm 2017,Triệu Văn Mềnh bắt đầu đi tìm thử thách mới, anh tự mình xin tách ra khỏi HTX Chè Phìn Hò và mở cơ sở sản xuất chè Việt Shan tại thôn Nậm Piên, xã Nậm Ty. “Bảo tồn chè rừng là nhiệm vụ mà bản thân tôi đau đáu từ lâu và đến giờ vẫn đang cố gắng thực hiện. Ngoài gìn giữ, tôi còn đang cố gắng nhân rộng cây chè Shan tuyết. Hiện vùng chè của tôi đã có diện tích lên đến hàng trăm héc ta”, chàng trai người Dao A Mềnh cho hay.

Bà Phùng Mùi Khé (94 tuổi), trú tại thôn Nậm Piên vui mừng chia sẻ: “Cây chè gần gũi với tuổi thơ của mỗi người dân vùng cao. Từ lúc có Cơ sở sản xuất chè Việt Shan giá chè cao hơn, họ cũng bảo chúng tôi không phun thuốc hóa học họ mới mua nên chè ở đây rất chất lượng. Mỗi kg chè nguyên búp tươi có giá đến hơn 1 triệu, chè khô còn có giá thị trường lên đến 4 - 5 triệu đồng. Nhiều nhà giàu lên từ cây chè, có gia đình mua được cả ô tô, tậu được cả đất ở thị trấn nhờ chè rừng”.

Ông Nông Văn Đức - Chủ tịch UBND xã Nậm Ty cho biết: “Cơ sở sản xuất chè Việt Shan luôn là doanh nghiệp địa phương mà chúng tôi đặc biệt tự hào mỗi khi nhắc đến tại các cuộc họp quan trọng. Xã cũng thường xuyên phối hợp với doanh nghiệp tuyên truyền người dân bảo tồn chè cổ thụ, hướng dẫn người dân phương pháp chăm sóc chè rừng sao cho an toàn, bền vững”.